تبیین مدل ارزیابی عملکرد نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور با رویکرد فرآیندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری مدیریت توسعه، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

رشد و رفاه اقتصادی دغدغه تمامی کشورها به‌­خصوص کشورهای در حال توسعه است. نظریات اقتصادی به دو دسته رشد اقتصادی درون‏‌زا و رشد اقتصادی برون‏‌زا تقسیم‌‏بندی می‌‏شوند. در حالی­‌که تئوری‌‏های سنتی رشد (رشد اقتصادی برون‏‌زا) تجارت را موتور رشد اقتصادی می‌‏دانند، تئوری‏‌های رشد اقتصادی درون‏‌زا بر روی آموزش، مهارت نیروی کار، تحقیق و توسعه و توسعه تکنولوژی‌‏های جدید تأکید دارند. سند چشم‌­انداز ج.ا.ا نیز در راستای رشد اقتصاد دانش‌بنیان‏ بر برخورداری از دانش پیشرفته و توانایی تولید علم و فناوری تأکید کرده است. اما حصول اطمینان از تحقق اهداف تعیین شده کشور نیازمند پایش صحیح فعالیت‌‏های آن است. هرچند بررسی روند برنامه‌‏های توسعه‌‏ای ج.ا.ا. بر لزوم ارزیابی عملکرد نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور تأکید می‏‌کند، ولی مدل جامع و سیستماتیک برای ارزیابی عملکرد نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور وجود ندارد. در این پژوهش با استفاده از روش طراحی پژوهی، مدل سنجش عملکرد نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور طراحی و تبیین شده است. در گام اول، نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور در قالب یک سیستم مانا درنظر گرفته شد و سپس با انتخاب مدل APQC  از میان مدل‏‌های مرجع فرآیندی به­‌عنوان مدل مبنا، فرآیندها و زیر فرآیندهای تعیین شده در این مدل با فرآیند‏های مطرح در نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور متناسب گردیدند. بدین‌­ترتیب که هریک از بخش‌‏های آموزش، پژوهش و فناوری نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور با نگاه به مدل APQC در پنج طبقه اصلی فرآیند به­‌صورت زنجیره به یکدیگر متصل شدند. هم­چنین هفت طبقه اصلی نیز به فرآیند‏های پشتیبان اختصاص یافت که برای هر سه بخش آموزش، پژوهش و فناوری مشترک است. سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا اهداف نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور، در بخش‌‏های آموزش، پژوهش، فناوری و پشتیبان از مجموعه قوانین ج.ا.ا استخراج شدند و سرانجام به‌­منظور تحقق اهداف نظام توسعه علمی کشور اولویت هر یک از فرآیندهای طراحی شده با استفاده از روش TOPSIS مشخص شدند.

کلیدواژه‌ها